Παθήσεις των όρχεων

Οι παθήσεις των όρχεων διακρίνονται σε δύο κύριες κατηγορίες, τις ενδοκρινείς και του αναπαραγωγικού συστήματος.
Αυτές που εμφανίζονται πιο συχνά στην πρώτη κατηγορία είναι ο καρκίνος των όρχεων και τα καλοήθη νεοπλάσματα και στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν, μεταξύ άλλων, η υδροκήλη, η συστροφή και οι λοιμώξεις.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι όρχεις, η επιδιδυμίδα και ο σπερματικός τόνος εσωκλείονται μέσα στο όσχεο, δηλαδή στον σάκο κάτω από το πέος. Παθήσεις και κακώσεις αυτών των οργάνων οδηγούν πολλές φορές στη διόγκωση του όσχεου, η οποία μπορεί να είναι ασυμπτωματική όταν πρόκειται, κυρίως, για κακοήθη διόγκωση. Όταν όμως η διόγκωση συνεπάγεται και πόνο, τότε ο ασθενής πρέπει να καταφύγει άμεσα στον ουρολόγο, διότι αν πρόκειται για συστροφή, τότε χρειάζεται άμεσα χειρουργική αντιμετώπιση.

Λοιμώξεις όρχεων

Μια λοίμωξη του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή της επιδιδυμίδας, δηλαδή του οργάνου που συνδέει τον όρχι με τον σπερματικό πόρο. Εάν πρόκειται για οξεία μορφή φλεγμονής της επιδιδυμίδας ή και του όρχι (ορχεοεπιδιδυμίτιδα), τότε συνήθως παρουσιάζεται με υψηλό πυρετό, πόνο,  διόγκωση του οσχέου και κακουχία.

Για τη φλεγμονή υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισής της, όπως η ουρηθρίτιδα, τα στενώματα της ουρήθρας, η τοποθέτηση καθετήρα, οι ενδοσκοπικές επεμβάσεις και η χρόνια και οξεία προστατίτιδα.

Εάν πρόκειται για χρόνια επιδιδυμίτιδα, τότε ο ασθενής βιώνει εξάρσεις όπως συμβαίνει και με την οξεία μορφή της. Όταν δεν υπάρχει έξαρση, τότε ο ασθενής δεν έχει κάποιο σύμπτωμα, εκτός ίσως από μια ελαφρά διόγκωση και πόνο στην επιδιδυμίδα κατά τη διάρκεια της ψηλάφισης.

Πέρα από τα προαναφερθέντα συμπτώματα, ο ασθενής μπορεί να νιώσει και μια σειρά από άλλα:

• Αδυναμία
• Αιμοσπερμία
• Πόνος κατά την εκσπερμάτισηΔυσφορ
• ία χαμηλά στην κοιλιακή χώρα
• Πόνος στη βουβωνική χώρα
• Συχνουρία, δυσουρία

Για να διαγνωστεί η λοίμωξη του όρχεως ή και της επιδιδυμίδας, ο ιατρός θα λάβει το ιστορικό του ασθενούς, θα τον εξετάσει κλινικά, θα προχωρήσει σε γενική εξέταση αίματος, ούρων, καλλιέργεια ούρων και σε υπέρηχο όρχεων.

Η θεραπεία της λοίμωξης είναι φαρμακευτική και περιλαμβάνει αντιβιοτικά και αντιφλεγμονώδη σκευάσματα.

Υδροκήλη

Όταν μεγάλη ποσότητα υγρού συσσωρεύεται στο όσχεο, τότε πρόκειται για υδροκήλη.

Τις περισσότερες φορές το υγρό είναι ορώδες και λιγότερες φορές περιέχει λέμφο ή αίμα και είθισται να εντοπίζεται στην ελυτροειδή κοιλότητα, δηλαδή την κοιλότητα που σχηματίζουν τα περιβάλλοντα του όρχεως πέταλα του χιτώνα. Η συσσώρευση του υγρού γίνεται με την πάροδο του χρόνου και δεν προκαλεί πόνο.

Η υδροκήλη διακρίνεται σε δύο κατηγορίες:

1. Στην ιδιοπαθή
2. Στη δευτεροπαθή

Στην πρώτη περίπτωση δεν ανευρίσκεται κάποιο συγκεκριμένο αίτιο που προκάλεσε την υδροκήλη, ενώ η δευτεροπαθής προκαλείται από αντίδραση σε άλλη πάθηση των όρχεων και της επιδιδυμίδας, όπως είναι οι φλεγμονές, οι κακώσεις, ένα χειρουργείο κρισοκήλης, η ακτινοβολία και ο καρκίνος των όρχεων.

Τις περισσότερες φορές ο ασθενής καταλαβαίνει την υδροκήλη από τη σταδιακή διόγκωση του οσχέου, καθώς δεν υπάρχει πόνος. Επιπλέον, ο ασθενής μπορεί να νιώθει τράβηγμα, ή βάρος ή και πόνο όταν στέκεται όρθιος ή περπατάει. Επίσης, τα ίδια συμπτώματα μπορεί να είναι παρόντα όταν επιχειρεί να καθίσει.

Η διάγνωση της υδροκήλης γίνεται με κλινική εξέταση και υπερηχογράφημα, τα οποία θα αναδείξουν την πραγματική κατάσταση του όρχεως, όταν ειδικά ο τελευταίος δεν μπορεί να ψηλαφηθεί.

Ο μόνος τρόπος για να θεραπευθεί οριστικά η υδροκήλη, είναι το χειρουργείο, το οποίο όμως δεν είναι εφικτό σε σπάνια περιστατικά που αφορούν ηλικιωμένους. Σε αυτή την περίπτωση ο ιατρός προχωράει σε παρακέντηση της υδροκήλης και αναρρόφηση του υγρού, εντούτοις υπάρχει μεγάλη πιθανότητα υποτροπής.

Συστροφή

Η συστροφή του όρχεως είναι μία επείγουσα κατάσταση και ο ασθενής χρειάζεται να την αντιμετωπίσει άμεσα, καθώς ο όρχις περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του για περισσότερο από 180^ο με συνέπεια να συνθλίβεται ο σπερματικός τόνος, δηλαδή το κορδόνι από το οποίο κρέμεται ο όρχις.

Άλλωστε, τον σπερματικό τόνο διατρέχουν οι αρτηρίες, οι φλέβες, τα νεύρα και τα λεμφαγγεία του όρχεως και με τη συστροφή παύει η παροχή αίματος προς τον όρχι. Εάν λοιπόν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, μέσα στις πρώτες 6 ώρες, τότε ο όρχις μπορεί είτε να ατροφήσει είτε να νεκρωθεί.

Συνήθως η συστροφή εμφανίζεται στα βρέφη κατά το πρώτο έτος ζωής τους και μετά σε αγόρια ηλικίας 12 έως 18 ετών. Λιγότερες φορές εμφανίζεται σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.

Για να προκληθεί σε ένα  αγόρι συστροφή του όρχεως πρέπει κατά τη γέννησή του να μην έχουν κατέβει φυσιολογικά οι όρχεις στο όσχεο (κρυψορχία). Ένας άλλος λόγος εμφάνισης συστροφής του όρχεως είναι ο τραυματισμός στο όσχεο, στη βουβωνική χώρα ή η έντονη σωματική δραστηριότητα. Σε κάθε περίπτωση στα περισσότερα περιστατικά δεν εντοπίζεται η ακριβής αιτία.

Τα συμπτώματα της συστροφής αρχίζουν ξαφνικά και συνοψίζονται, συνήθως, ως εξής:

• Οξύς πόνος στον όρχι
• Πόνος χαμηλά στην κοιλιακή χώρα
• Εμετός ή ναυτία
• Ερυθρότητα στο όσχεο και διόγκωση

Αξίζει να σημειωθεί ότι αν ο ασθενής δεν καταφύγει άμεσα στον ουρολόγο ενδέχεται ο πόνος να αμβλυνθεί με το πέρασμα των ωρών, αλλά αυτό σημαίνει ότι ο όρχις έχει μάλλον νεκρωθεί.

Για τη διάγνωση είθισται να αρκεί η κλινική εξέταση και η λήψη του ιστορικού από τον ιατρό και η θεραπεία είναι άμεση χειρουργική επέμβαση. Υπενθυμίζεται ότι αν η επέμβαση γίνει μετά τις 12 ώρες, τότε ο όρχις αφαιρείται καθώς έχει νεκρωθεί. Πριν τις 12 ώρες και μετά τις 6, ο ουρολόγος θα εκτιμήσει τη βιωσιμότητα του όρχεως κατά τη διάρκεια του χειρουργείου.

Καρκίνος του όρχεως

Ένας άνδρας ηλικίας 15-44 ετών σε κάποιο σημείο του κόσμου διαγιγνώσκεται κάθε ώρα με καρκίνο του όρχεως και κάθε ημέρα ένας άνθρωπος πεθαίνει από αυτόν, αν και ο συγκεκριμένος τύπος καρκίνου θεραπεύεται εφόσον προληφθεί.

Ο καρκίνος του όρχεως είναι η κακοήθεια που εμφανίζεται τις περισσότερες φορές στους νέους άνδρες μεταξύ 15 και 35 ετών. Το θετικό είναι ότι είναι ιάσιμος τουλάχιστον σε ποσοστό 98%, αρκεί βέβαια να διαγνωστεί σε πρώιμο στάδιο.

Για να γίνει εγκαίρως ο εντοπισμός του, χρειάζεται ενημέρωση και αυτοέλεγχος, ο οποίος πρέπει να πάψει να θεωρείται ταμπού, διότι σήμερα πολλές φορές ο ασθενής απευθύνεται στον ουρολόγο αφού ο καρκίνος έχει προχωρήσει ή και κάνει μεταστάσεις.

Υπό αυτό το πρίσμα η αυτοεξέταση των όρχεων αποκτά ζωτικό χαρακτήρα, όπως ακριβώς ισχύει και για τις γυναίκες και τον μαστό. Ψηλαφίζοντας τους όρχεις, ο άνδρας θα μπορέσει να διαπιστώσει εάν υπάρχουν εξογκώματα, τα οποία θα πρέπει να τον στείλουν κατευθείαν στον ουρολόγο.

Η ψηλάφηση διέπεται από δύο βήματα τα οποία πρέπει να γίνουν και στους δύο όρχεις και είναι εύκολη διαδικασία καθώς δεν χρειάζεται ειδική γνώση.

Ενόσω κάνετε μπάνιο ή στέκεστε μπροστά στον καθρέφτη ενός δωματίου, κρατήστε το όσχεο, δηλαδή τον σάκο που βρίσκεται ο όρχις, με το ένα χέρι και με το άλλο ψηλαφήστε τον κάθε όρχι ξεχωριστά. Πιο συγκεκριμένα, βάλτε δύο δάκτυλά σας κάτω από τον όρχι και τον αντίχειρά σας από επάνω του. Ψηλαφίστε απαλά δίχως να τον τρίβετε. Κάνετε την ίδια διαδικασία και στον δεύτερο όρχι.

Η ψηλάφηση πρέπει να γίνεται μία φορά κάθε μήνα, ώστε τυχόν ευρήματα να κινητοποιήσουν τον άνδρα και να αποταθεί στον ουρολόγο.

Σε ό,τι αφορά τα συμπτώματα, τα πιο κοινά είναι τα ακόλουθα:

• Βάρος στο όσχεο
• Διόγκωση ή πρήξιμο ακόμη και των δύο όρχεων και ενδεχομένως πόνος στο όσχεο
• Πίεση ή ήπιος πόνος στην κοιλιά ή στη βουβωνική χώρα
• Πόνος στη μέση ή δύσπνοια όταν πρόκειται για προχωρημένο περιστατικό καρκίνου
• Σπανίως θα εμφανιστεί με διόγκωση ή πόνο στους μαστούς

Κατά τη διάγνωση ο ουρολόγος θα προβεί σε υπέρηχο οσχέου και εξετάσεις αίματος. Κατόπιν, η ορχεκτομή είναι η πρώτη φάση της θεραπείας και είθισται να ακολουθούν μέχρι και 4 κύκλοι χημειοθεραπειών, ενώ σε λίγες περιπτώσεις συνιστάται η ακτινοθεραπεία.